Tarım ve hayvancılıkla ilgilenen nüfus azalırken, yaş ortalamasındaki artış da ülkenin önümüzdeki 10-20 yıl içerisinde gıda güvenliği konusundaki durumu açısından olumlu bir fotoğraf olmaktan çok uzak. Bu durumda ülkenin karar alıcılarının üreticiye kulak vermeleri gerekiyor. Uzun yıllardır yem maliyetlerinden şikâyet eden üreticilere mikrofon uzatıldığında artık rahatsızlığın boyutunun çok daha yukarılarda olduğu görülüyor. Bir kısmı şikâyet etmeyi bırakmış, ineklerini kesime göndererek üretimden yavaş yavaş çekildiklerini söylüyor.

Girdi fiyatlarındaki artışa ışık tuttuğumuzda ise iş farklı bir boyut kazanıyor. İlk aylarında tedarik zincirindeki kesintilerle hayatımıza giren pandemi, ilk şokun dinmesiyle fiyat artışlarının kalıcı bir misafir olduğu gerçeğini hepimize kabul ettirdi. Henüz pandemi için adamakıllı bir hasar tespiti dahi yapılamamışken patlak veren Rusya-Ukrayna savaşı ise emtia fiyatlarını bambaşka bir boyuta taşıdı.

Pandeminin başladığı tarihe kıyasla mısır ve arpa fiyatları dört katına çıktı. Kepekte fiyatlar beş katına yaklaştı. Hane halkından fazla işletme sahiplerini mağdur eden enerji maliyetleri yakın zamanda üç katını gördü. Bir diğer önemli maliyet kalemi olan lojistikte de durumlar bundan farklı değil. Hayvansal üretim söz konusu olduğunda giderlerin yüzde 70’ini teşkil ettiği bilinen yem açısından girdi maliyetlerinin nereden nereye geldiğini anlamak açısından rakamlar ortada. Çiftçilerin yem fiyatlarıyla ilgili artışlardan rahatsız olması kendi perspektiflerinden anlamlı olsa bu artışların önüne geçmek şu şartlarda mümkün değil.

Günümüzdeki durumlar bu iken önümüzdeki durum da iç açıcı görünmüyor. Dünyanın Suriye’de yaşanan acı tecrübelerin ışığında Ukrayna’daki savaşa da mercek tutması gerekiyor. Yem hammaddesi konusunda iki önemli ülke arasındaki savaş, insani trajedilerin yanında ekonomik sonuçları da beraberinde getiriyor. İşgalin ilk günlerinde Kiev’in bir haftada düşeceği iddia edilirken, artık savaşın bugünden yarına sona ermeyeceği kabullenilmiş durumda. Gerek tarımsal üretimin savaş şartlarında zorlaşması gerekse hasat edilen ürünün sevk edileceği limanların durumu düşünüldüğünde, şimdiden önümüzde sezonun zorlu geçeceği kesin gibi.

Karamsar değil ama gerçekçi olmakta fayda var. Önümüzdeki süreçte de fiyatların artmaya devam edeceğini görmek için kâhin olmaya gerek yok. Hayatın olağan akışı yemde fiyatlar daha da artacak diyor.