Ukrayna Tarım Politikası ve Gıda Bakanı Oleksiy Pavlenko’nun , bir zamanlar dile getirdiği gibi, "Ukrayna Dünyanın gıda güvenliği için çok önemli bir ülkedir. Artık sadece ekmek sepeti değiliz, aynı zamanda yemek sepetiyiz." demiştir.

Ayhan KINDAP 
Genel Müdür
A.K. Tarımsal Ticaret ve Danışmanlık

Bu raporun amacı, Feed Planet Dergisi'nin okuyucularına Ukrayna'nın tarım sektörü, dünya çapındaki tarımsal gücü, yem ve yem hammaddeleri üretimi, kanatlı hayvan yetiştiriciliği, büyükbaş hayvan ve yumurta üretimi ve bu ürünlerin ihracatı hakkında bilgiler vermektir. Ukrayna son zamanlarda güvenlik ve ciddi ekonomik sorunlar yaşamasına rağmen, Ukrayna'nın tarım sektörü son zamanlarda yeni ticaret ortakları ve ihracat kanalları bularak etkileyici bir büyüme sergilemiştir. Görünüm odur ki, Ukrayna tarım sektörü küresel bir ekonomik güç olma yolunda bir ivme kazanmış ve Ukrayna’ya ekonomik refah kazandırma yolunda lider bir sektör olmaya devam edecektir.

Ukrayna Tarım Politikası ve Gıda Bakanı Oleksiy Pavlenko’nun, bir zamanlar dile getirdiği gibi, "Ukrayna Dünyanın gıda güvenliği için çok önemli bir ülkedir. Artık sadece ekmek sepeti değiliz, aynı zamanda yemek sepetiyiz." demiştir.

Ukrayna’nın tarımsal üretimine olan ihracat talebi, sektörlerin konsolidasyonu,, kümes hayvanları, yumurta ve yem sanayinin modernizasyonu için yapılan son yatırımlar ihracat odaklı bir büyüme yaratmıştır. Ukrayna, yıllık yaklaşık 90 mln mt tahıl, yağlı tohumlar ve işlenmiş ürünler ihracatı, Dünyanın en büyük ayçiçek tohumu kırma ve büyük kapasitede dikey entegrasyona sahip kanatlı hayvan sektörüyle pazar payını dünya çapında daha da artırma potansiyeline sahip bir ülkedir. Kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde ihracata dayalı büyüme, yurtiçi hayvan yemi üretiminde de büyümeye yol açacaktır.

Tarım Ukrayna ekonomisi için stratejik açıdan önemli bir sektördür, GSYİH'nın yaklaşık yüzde 11'ini, ihraç edilen toplam malların yüzde 31'ini ve toplam istihdamın yüzde 17'sini oluşturmaktadır.

Kanatlı hayvan üretimi ve yumurta sanayi, Ukrayna'da önemli bir rol oynamaktadır ve bugün Ukrayna Kanatlı eti ihracatında dünyanın sekizinci büyük ihracatçısı ve yumurtada sekizinci büyük üreticisidir.

Ukrayna nispeten büyük bir karma yem üreticisi olmasına rağmen birçok mikro yem hammaddelerini ithal etmektedir. Vitaminler, mineral takviyeleri, amino asitler ve premiksler Avrupa ve Çin'den ithal edilmektedir.

KARMA YEM PAZARI
Devlet istatistik servisi verilerine göre Tablo No.2'de son 7 yılın en yüksek yem üretimi 6,9 milyon mt ile 2014 yılında gerçekleşmiştir. O zamandan itibaren kanatlı hayvan yemi hariç tüm yem türlerinde bir düşüş eğilimi görüyoruz. 2019 yılında toplam yem üretiminde yaklaşık % 4'lük bir düşüş var. Ancak kanatlı yem üretiminde yüzde 3,2 civarında bir artış olmuştur. Yem üretim rakamları, Grafik no.1'de gösterildiği gibi istikrarlı bir eğilim gösteriyor.

2013 yılında 1.389 bin mt olan domuz yemi üretimi 2019 yılında 1.107 bin mt'ye gerilerken pazarın %17,3'ünü temsil etmektedir. 2013 yılında 717 bin mt olan büyükbaş yemi üretimi 2019 yılında 566 bin mt'ye gerilerken pazarın %8,9'unu temsil etmektedir. 2013 yılında 3.835 bin mt olan kanatlı yemi üretimi 4.223 bin mt’a yükselmiştir ve toplam pazarın %66,1'ini oluşturmaktadır. Diğer yem çeşitleri de 2019 yılında 833 bin mt'den 496 bin mt'ye düşmüş ve pazarın sadece %7,8'ini temsil etmektedir. 2000 yılı başı ile karşılaştırıldığında, Ukrayna'da karma yem üretimi ancak bir milyon ton kadardı. Şimdi, üretim 6 milyon tonları aşmış durumdadır. 1990 yılında tarihsel bir gerçek olarak Ukrayna Sovyetler Birliği için ana et üreticilerinden biri iken karma yem üretimi 16 milyon tona kadar ulaşmıştı.

Tavuk eti ve yumurta ihracat olanakları üretimin modern bir şekilde yapılmasını teşvik etmiş ve toplam üretimin %66'sına ulaşan kanatlı karma yem üretiminde artışa yol açmıştır. Sığır ve domuz üretimi henüz sanayileşmemiş olduğundan karma yemle yeterince beslenmemektedir. Modern domuz ve sığır çiftliklerine yapılacak yatırımlar, karma yem kullanımına olan talebi kesin olarak artıracaktır. Çünkü daha verimli bir şekilde yapılacak kanatlı hayvan üretimi etin maliyetini ihracat pazarları için daha rekabetçi bir hale getirecektir.

Alltech Global Feed Survey'e göre, dünyanın yem üretimi yükseliş eğilimindedir ve 2020 Anketi sonuçları, tahmini Dünya yem üretiminin 30.000 yem üreticisiyle birlikte 1.126 milyon ton olduğunu göstermektedir. Ukrayna'nın yem üretimi mevcut olarak ülkede üretilen yem hammaddeleri kaynaklarına göre toplam dünya üretimine göre nispeten çok düşüktür.

Ülkenin, mevcut yem hammadde kaynakları önümüzdeki yıllarda daha verimli ve katma değerli kanatlı eti, yumurta, domuz eti, kırmızı et ve süt ve süt ürünleri gibi ürünleri üretmek için gerekli olacak daha fazla karma yem üretimi yapmak için büyük bir potansiyel sunuyor. İlave olarak üretilecek bu ürünlerin Avrupa Birliği ve Orta Doğu pazarlarına ihraç edilmesi çok zor olmayacaktır.

Tablo no. 3 Ukrayna'da hayvan yemi üreten ilk 10 firmayı göstermektedir. Bu firmalar aynı zamanda ülkenin büyük entegre tarımsal sanayisi olan holdingleridir.

Yukardaki tablodaki üreticiler toplam ülke üretiminin neredeyse % 60'ını temsil ediyor. Üretimi kolayca daha yüksek seviyelere yükseltebilecek kullanılmamış kapasiteleri ile pazarda gelişme için büyük bir potansiyele sahiptir.

Dünya ve Ukrayna'da Hubabat üretimi
Tablo no.4 dünya tahıl üretim rakamlarını göstermektedir. Dünya’da geçen sezon 2.600 milyon mt tahılın üzerinde bir üretim olmuştur. Mısır 1.100 milyon mt ile bir numara, daha sonra buğday 731 milyon mt, pirinç 500 milyon mt ve arpa 140 milyon mt dur.. Tablo no.5 ülke sıralamasını göstermektedir.. Çin en önde gelen tahıl üreticisidir. ABD ve AB, Çin'i takip ederken, Ukrayna'nın dünya tahıl üretimindeki sıralaması 72 milyon mt ile 8. konumdadır.Tablo no. 6, Ukrayna'da tarımsal üretimin GSYİH'nın yaklaşık % 11'ini oluşturduğunu göstermektedir. Toplam 42,2 milyon hektar tarım arazisinin 32,6'sı ekilebilir, 4,8'i ekilmeyen ve % 4,8'i mera, saman tarlaları, diğerleridir. Ukrayna 42,2 milyon hektar olmak üzere dünyanın % 28’ ine karşılık gelen siyah toprağına (çernozem) sahiptir. Bu topraklar ılımlı bir iklim ile birlikte yüksek verimli olarak tarımsal ürünleri büyütmek için gereken doğal koşulları sağlamaktadırlar.

UKRAYNA'NIN HUBUBAT ARZ VE TALEBİ
Buğday: Tablo no 7'de görüldüğü gibi, 2019/2020 pazarlama yılında Ukrayna buğday üretimi 24,6 milyon mt'den 28,2 milyon mt'ye yükselmiştir. İhracatın 2019/2020 pazarlama yılında 15,4 milyon mt'den 18,9 milyon mt'ye çıkacağı tahmin edilmektedir.

Arpa: Ukrayna arpa üretimi, 2019/2020 pazarlama yılında geçen yıl 7,3 milyon mt'den 9 milyon mt'ye yükselirken, 2019/2020 pazarlama yılında ihracatın 3,6 milyon mt dan 4,8 milyon mt’a yükseleceği tahmin ediliyor. Bu yıl Çin, İspanya, Mısır ve Türkiye'den gelen yeni talepler yüzünden ihracat artacağı düşünülmektedir.

Mısır: 2019/2020 pazarlama yılında Ukrayna mısır üretimi 35,8 milyon mt’dan biraz azalarak 34,6 milyon mt oldu. 2019/2020 pazarlama yılında ihracat 30 milyon mt'den 27,5 milyon mt'ye düşeceği tahmin edilmektedir. 2017/2019 pazarlama yılında mısır ihracatı sadece 18 milyon mt olmuştu. Geçen yıl ihracattaki büyük artış bu yıl dengelenerek 27,5 milyon mts olarak beklenmektedir.. Mısır ihracatının, bu yıl daha ucuz fiyatlar nedeniyle ve yem tüketiminde beklenen artış nedeniyle düşük kalması bekleniyor.

Dünya genelinde 2018/2019 sezonunda Ukrayna mısır üretiminde 6'ncı, ihracatta ise 4'üncü sırada yer almaktadır. Buğday üretiminde 8'inci, ihracatta ise 5'inci sırada yer alıyor. Arpa üretiminde 5'inci, ihracatta ise 4'üncü sırada yer alıyor.

Ukrayna Avrupa Birliği ile yakın ekonomik ilişkiler geliştirmeye devam ediyor. Bu ekonomik bağlar, Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Bölgesi (DCFTA) kapsamında Ukrayna'ya sunulan Tarife Oranı Kotaları (TRQ) suretiyle tahıllara yönelik ihracatın artmasını sağlamaktadır.

Karadeniz sahilleri boyunca Ukrayna'nın limanları, Ukrayna'dan tarım ürünleri ihracatı için ana çıkış kapısı olarak hizmet vermektedir. Güney Ukrayna’da üretilen tahıllar genellikle kısa mesafelerden, yaklaşık 250 kilometre, kamyonlar ile bu limanlara taşınmaktadır.,. Ukrayna'nın geri kalanından ise tahıl demiryolları ile taşınmaktadır. Bu nedenle, demiryolları liman silolarına tahıl sevkiyatı yapmak için kritik bir görev ifa etmektedir.. 2018 yılında ki Ulusal istatistiklere göre demiryolları ile 32,9 milyon mt tahıl, kamyonlar ile - 12,7 milyon mt ve nehir tekneleri ile 0,4 milyon mt tahıl sevk edilebilmiştir.

Birçok ulusal ve uluslararası şirketler yükleme terminallerinin inşasında önemli miktarda kaynak yatırımı yaptığı için, Karadeniz'deki büyük limanların hububat sevkiyat kapasitesinin önümüzdeki birkaç yıl içinde daha da artması beklenmektedir.

DÜNYA VE UKRAYNA'DA YAĞLI TOHUM ÜRETİMİ
Tablo no. 8 dünya yağlı tohum üretim rakamlarını göstermektedir. Dünya’da geçen sezon üretilen toplam 602 milyon mt’u aşan yağlı tohumdan, soya fasulyesi 363 milyon mt ile bir numaradır, sonra 73 milyon mts ile kolza tohumu ve 52 milyon mt ile ayçiçeği tohumu gelmektedir. Tablo no.9 ülke sıralamasını göstermektedir. ABD en önde gelen yağlı tohum üreticisidir. Brezilya ve Çin, ABD'yi takip etmektedir. Ukrayna'nın dünya yağlı tohum üretimindeki sıralaması, tahıl üretim sıralamasına benzer olmak üzere 8.sıradır.

UKRAYNA'NIN YAĞLI TOHUM ARZ TALEBİ
Soya fasulyesi: Ukrayna’da soya üretimi tablo no.10 da görüldüğü gibi, 2019/2020 pazarlama yılında bir önceki yıl 4,7 milyon mt iken, geçen yıl 3,7 milyon mt’a düştü. 2019/20 pazarlama yılında, 2018/19'da 2,6 milyon mt olan soya ihracatın yüzde 25'lik bir düşüş’le 1,9 milyon mt'ye düşmesi öngörülmektedir. Bu düşüşün önemli bir nedeni, Ukrayna'nın vergi rejiminde yapılan değişikliklerden kaynaklanan 2019/20 soya fasulyesi üretiminin de daha düşük olmasıdır. Bu vergi rejimi üreticiler dışında ihracatçı firmalar için KDV iadesine izin vermemektedir. 2020/2021 yılında vergi rejimimin değiştirilmesi planlanmakta ve bu değişiklikten sonra daha fazla soya fasulyesi üretilmesi beklenmektedir.

Ayçiçeği Tohumu: Ukrayna ayçiçeği tohumu üretimi 2019/2020 pazarlama yılında bir önceki yıl 15,5 milyon mt'den 14,7 milyon mt'ye düşmüştür. 2019/2020 pazarlama yılında ki ihracat, toplam üretime göre çok küçük bir rakam olan 90 bin mt'den 80 bin mt a düşeceği tahmin edilmektedir. Ayçiçeği tohumu çeşitli yağlı tohumlar arasında çiftçiler için en fazla karlılığı sunmaktadır. Bu nedenle, son on yıldır ayçiçeği ürünü üretilen bölgelerde de istikrarlı bir büyüme olmuştur. 1999 yılından itibaren ayçiçeği tohumu ihracatında uygulanan vergiler nedeniyle Ukrayna'da üretilen hemen hemen tüm ayçiçeği tohumu yurt içinde işlenmektedir. Sektör kaynaklarına göre, 2018 yılı başında Ukrayna'da toplam yağlı tohum kırma kapasitesi 18,7 milyon mt olup, en büyük on adet kırıcı, bu kapasitenin büyük bir kısmına sahiptir.(hem ulusal hem de uluslararası) 

Kolza Tohumu: 2019/20 pazarlama yılında kolza üretiminin 2018/19 pazarlama yılın'da üretilen 2,8 milyon mt 'ye kıyasla yüzde 18 artışla 3,3 milyon mt 'nin üzerine ulaşacağı tahmin ediliyor. Ukrayna'nın 2018/19 döneminde yaklaşık 2,5 milyon mt kolza tohumu ihracatının 2019/20 döneminde 2,9 milyon mt olması bekleniyor. Genel olarak, yağlı tohum ekim alanı son beş yıl içinde sekiz milyon hektar düzeyinde stabilize olmuştur.

Ukrayna 15 milyon mt ile, ayçiçeği tohumu üretiminde dünya çapında bir numaralı üreticidir. Tohumun hemen hepsi ülke içinde işlenmektedir. Dünyada ayçiçeği tohumu ihracatında sıralaması 7 dir. Ukrayna 8. en büyük soya üreticisi ve dünya çapında ve 7. büyük soya ihracatçısıdır.. Kolza tohumu üretim sıralamasında 5. fakat 2. en büyük ihracatçıdır.

TARIM ÜRÜNLERİ VE YAN ÜRÜNLERİN İHRACATTAKİ PAYI
Biz genelde bir ülkenin tarımsal üretim konusunda kendi kendine yeterlilik düzeyinden bahsederiz. Tablo no.11 de gösterildiği gibi Ukrayna için ise toplam üretimimin ihracattaki payından bahsetmemiz gerekir. Toplam üretimin içinde soya, ayçiçek ve kolza yağının ihracat payı %90'ın üzerindedir. Mısır, Ayçiçek küspesi, Kolza tohumu, ve Kolza küspesinin ihracattaki payı %80'in üzerindedir. Buğday ve Soyanın ihracattaki payları %60'ın üzerindedir. Soya fasulyesi ve arpanın ihracattaki payları %50 civarındadır. Çarpıcı bir rakam olan % 0.5 ayçiçek tohumu ihracatı ülkedeki kırma kapasitesinin fazlalığı ve ihracat vergisinden dolayı çok az olarak gerçekleşmektedir.

HAYVANSAL ÜRÜNLER
Tablo 12, 2018 yılında kanatlı eti üretiminin 1.259 bin mt'ye ulaştığını göstermektedir. Domuz eti üretimi ise 604 bin mt. olarak gerçekleşmiştir.

Tablo no. 13 Ukrayna'da et üretimi, ithalatı, ihracatı, tüketimi ve kişi başına tüketimini göstermektedir. Ukrayna’da tavuk eti üretimi ve ihracatında genişleme devam etmektedir.

Yeni büyük tesislerin 2019 yılında faaliyete geçmesi sonucu Ukrayna’da endüstriyel tavuk üretimi 2019 yılında da büyümeye devam etmiştir. Toplam tavuk pazar payının yüzde 88'ine endüstriyel broiler üretimi hakimdir. MHP SE firması broiler eti üretiminin yüzde 60'ından fazlasını üretmektedir. Sektördeki ilk altı şirket toplam üretimin yüzde 90'ın üzerinde bir pazar payına sahiptir. Ukrayna Avrupa, Orta Doğu, Orta Asya ve Afrika'ya premium tavuk eti ihraç etmektedir. AB pazarı tavuk eti ihracatında en büyük paya sahiptir.

Ukrayna'da 2018-19'da hem büyükbaş hem de domuz üretimi azalmaya devam etmiş ve üretim seviyelerinin ilerleyen yıllarda da artması pek beklenmiyor. Tüketiciler diyetlerinde kırmızı et yerine kanatlı eti yemeye devam ediyorlar. Sığır üretimi büyük ölçüde Ukrayna'da süt üretimi amaçlı yetiştirilmektedir. Toplam 46 kg kişi başı et tüketimi, balık eti hariç 43 kg olan dünya ortalamasının biraz üzerindedir.

Son yıllarda, endüstriyel olarak üretilen yumurtalar hanelerde üretilen yumurtaların üzerinde bir pazar payı kazanmaya devam ediyor. Bugün, büyük tarımsal işletmelerde üretilen yumurtalar hanelerdeki üretimin yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Yumurta üretimi açısından, Ukrayna'nın sektör liderleri Avangard, Inter-Zaporizhzhya ve Ovostar’dır.

Süt üretiminin yaklaşık %73'ü küçük haneler tarafından üretilmektedir. 2019 yılında da toplam üretim yaklaşık 10 milyon mt olmuştur. Ukrayna'da süt üretimi, iç talepteki düşüş ve büyük ihracat pazarlarının olmaması nedeniyle azalmaktadır.
Balık üretimi 2019 yılında 2008 yılında üretilen 220 bin mt'dan 60 bin mt seviyesine düşmüştür.

Tablo no. 15 Ukrayna'da balık eti üretimi, ithalatı, ihracatı, tüketimi ve kişi başına tüketimini göstermektedir. Balık üretimi son yıllarda çok düşük olmasına rağmen, Ukrayna halkının balık etini sevmesinden dolayı talebi karşılamak için 400 bin mt ithalat yapılmaktadır. Kişi başına balık eti tüketimi yaklaşık 10 kg’dır.

TÜRKİYE'NİN STRATEJİK BİR TEDARİKÇİSİ OLARAK UKRAYNA
Tablo no. 16, Türkiye'nin Ukrayna'dan tarım ürünleri ithalatını göstermektedir. Türkiye'nin Ukrayna'dan ithal ettiği tarım ürünlerinden bahsetmeden geçemeyiz. Türkiye yaklaşık 24 milyon ton karma yem üretmektedir. Türk Yem sanayii 2019 yılında yaklaşık 12 milyon ton yem hammaddesi ithal etmiştir. Yukarıdaki tablo un fabrikalarının ihtiyacı olan buğday ithalatını da kapsamaktadır. Ukrayna'dan ithal edilen toplam yem hammaddesi 4,3 milyon mt civarındadır ve bu da ithal edilen toplam yem hammaddesinin %36'sına karşılık gelmektedir. Başka bir deyişle, Ukrayna Türkiye'nin bir numaralı yem hammadde tedarikçisidir. Rusya ise, 2019 yılında da 2,3 milyon mt ithalat ile ikinci yem hammadde tedarikçisi olarak yerini almaktadır.

UKRAYNA'NIN POTANSİYELİ VE DAHA ÇOK GELİŞMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
Ukrayna'nın tarımsal zenginliği yeni bir hikaye değildir. 42 milyon hektarlık tarım arazisi geçmişte Sovyetler Birliği için bir ekmek sepetiydi. 25 yıldır bağımsız olan Ukrayna şimdi yeni bir jeopolitik duruma sahiptir. Toplam tahıl ve yağlı tohum üretimi yıllık 90 milyon ton civarındadır. 100 mln mt den fazla üretmek önümüzdeki yıllar için bir rüya değildir.

Ukrayna’nın gelecekte bir gıda devi olması için iki ciddi gelişmeye ihtiyacı var. Bunlardan biri toprak mülkiyeti kanunu ve diğeri de lojistik konusunda yapılması gereken yatırımlardır.

Ülkenin yılda 100 milyon tondan fazla tahıl ve yağlı tohum üretmesini sağlamak için Ukrayna'nın Mississippi'si olan Dnipro nehir su yolunun daha çok kullanılması, demiryolları, otoban ve şehirlerarası yollarda ciddi yatırımlar yapılması gerekmektedir. Dnipro Nehri, Avrupa'nın dördüncü en uzun nehridir. Ukrayna'nın en verimli toprakları bu nehrin her iki tarafında bulunmaktadır.

Aslında Yatırımlar Çin, Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve özel yabancı işletmelerden gelmeye başlamıştır. Lojistik ve altyapı yatırımları kesinlikle Ukrayna'nın tarımına olumlu katkıda bulunacaktır. 2020 Mart ayının sonunda, 19 yıldır geçerli olan tarımsal araziler ile ilgili moratoryum kaldırıldı ve parlamento 30 Mart 2020 de yeni bir kanunla tarımsal arazilerin 1 Temmuz 2021 den itibaren satılmasına olanak sağladı. Kanun sadece Ukrayna vatandaşlarına kişi başı en fazla 100 hektara kadar satışı onaylıyor. Aynı zamanda sahipleri Ukrayna vatandaşı olmak kaydıyla Tüzel kişilere de Ocak 2024' den itibaren en fazla 10,000 hektara kadar tarımsal arazi almalarına müsaade ediyor. Mevcut düzenleme yabancılar ve yabancı sermayeli şirketlerin tarımsal arazi almasına müsaade etmiyor. Fakat bu sınırlamanın ülke çapında yapılacak bir referandum ile aşılacağı bekleniyor. Yabancı yatırımcıların yeni toprak piyasası kanununun onayından sonra artık tarımsal arazi sahibi olmak için daha fazla ümitleri var. Uzun zamandır tartışılan bu konu, toprakların yabancılara satışına karşı hassasiyet ve protestolar olması nedeniyle mecliste çok uzun yıllar beklemişti.

Ukrayna'nın tarımında etkili olan en büyük çok uluslu oyuncular, 2014 krizi sırasında etkilenmiş olmalarına rağmen ülkeye yatırım yapmayı hiç bırakmadılar. Çünkü ülkenin tarımsal potansiyelinin savaş ve krizlerden daha uzun vadeli bir avantaj olduğunu düşünüyorlar.

Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Asya gibi tahıl kıtlığı çeken bölgeler Ukrayna'nın tahıl ihracatı için önemli pazarlar ve ana destinasyonlar olmaya devam ediyor. Ama kara ve deniz arasındaki lojistik sorun hala devam etmektedir.. Tahıl üretimi daha da artırılabilir. Ancak Ukrayna'nın mevcut üretim büyüklüğü kamyonlar ve trenler ile onları Karadeniz limanlarına taşıma kapasitesi sınırına gelmiştir.

Çok büyük çukurları olan kara yolları sürüş güvenliği ve sürüş hızı açısından kamyon trafiği için sorun yaratmaktadır. Diğer taraftan demiryolu vagon sıkıntısı, tahıl silolarının yetersizliği ve deniz limanlarındaki elevatörlerin eksiklikleri henüz tamamlanamamıştır. Şu anda Ukrayna'nın toplam tahıl ihracatının sadece % 5’i nehir trafiği tarafından gerçekleştirilmektedir. Dnipro nehri üzerindeki kilitler onarılırsa, nehir taşımacılığı Ukrayna'yı lojistik olarak rahatlatacaktır.

Ukrayna dünyada 4. en büyük büyük mısır ve 5. en büyük buğday ihracatçısıdır. İşlenmiş ürünler olarak ayçiçek küspesi ve yağı en büyük ihracat gelir kalemlerinden biridir. Ama gıda ihracatçısı olarak 24. sırada bulunmaktadır. Tarımsal üretimi Hacimsel büyüklükten daha çok katma değer katılmış ürünleri üretmeye kaydırmak için yeni yatırımlara ihtiyaç var.
Yabancı yatırımcılar Ukrayna’da organik gıda, et işleme tesisleri, buğday unu, sığır eti üretimi, yarı işlenmiş et ürünleri gibi alanlarda yatırım yaparak değer katmaya yardımcı olabilirler.

Devlet Demiryolu İdaresinin, tahılları limanlara taşımak için yatırımlara devam etmesi gerekir. Ukrayna’da tarımsal ürünlerin % 82 si Ukrayna demiryolları tarafından taşınmaktadır. Limanlara olan mesafesi ancak 200 km’e kadar olan çiftliklerden kamyonlar ile yükün limana taşınması ekonomik olmaktadır. Nehir taşımacılığında ise çiftlikler bir nehir limanına 100 km'den daha az olduğunda ekonomik olmaktadır.

Ukrayna’nın tarımsal potansiyeli düşünüldüğünde, gelecekte gıda güvenliğinin önemini algılayan ülkeler, Ukrayna'nın liman ve otoyollarını modernize etmek için milyarlarca dolar yatırım yapmaya başlamış durumdalar. Çin, ABD ve dev tahıl ticareti yapan şirketler, Ukrayna'nın ihracat altyapısının modernize edilmesinde zaten önemli bir rol oynamakta ve oynamaya da devam edecekler gözükmektedir.

Kaynaklar:
-USDA Gain reports for Ukraine
- Ukrainian Agri Business by Latifundist.com and Credit Agricoll
-The Ukranian Business Journal issue no.1
-Alltech 2020 Global Feed Survey
-Prozerno Grain Conferance, Krasnaya Polyana, Krasnodarskiy Krai 26-29 January 2019
-DEIK Ukrayna Bilgi Notu Ağustos 2019
-World Grain Magazin May 2019
-Feed International Magazines
-UkrAgroConsult, Ukrainian Oil Seed Market Outlook.
-Ukranian Poultry, Egg & Feed Industry,2016 US Commercial Service Kiev
-Pictures from The Ukranian Business Journal issue no.1