Gerek kitlesel gerek sektörel medyada, Ukrayna-Rusya savaşının gıda güvencesi ile ilgili endişeleri artırdığı belirgin bir şekilde gözlemlenebiliyor. Krizin sonuçlarını kestirmeye çalışan dünya ülkeleri, bireysel çıkarlarını korumak amacıyla hızla tedbir alıyor. Bu sıcak gündem maddeleri altında, tarım ve hayvancılıkta ciddi bir başarı hikâyesi olan Hollanda’dan bir isime kulak vermek istedik. Sayın Henk Flipsen, 15 yıldır Hollanda Yem Sanayicileri Birliği Nevedi’nin Direktörü. Hollanda; tarım, yem üretimi, yem teknolojileri ve katkı maddeleri, fuar organizasyonu, ve AB bürokrasisi gibi yem sektörü ile ilgili akla gelebilecek hemen her konuda en önlerde yer almasıyla biliniyor. Nevedi’nin direktörü Henrik Flipsen’e Hollanda yem üretimindeki düşüşü, yem sektöründeki yapının artılarını-eksilerini, Hollandalı şirketlerin başarısının sırrını, yem/gıda güvenliği konularındaki endişelerini ve tabi ki Ukrayna-Rusya savaşını sorduk. Bundan 63 yıl önce Avrupa Yem Üreticileri Federasyonu’nun (FEFAC) altı kurucu üyesinden biri olan Nevedi, ülke içi yem pazarının yüzde 96’sını temsil ediyor. Beş büyük firmanın Hollanda yem pazarındaki payının fazla olduğu yönündeki analizlere katılmadığını belirten Flipsen, büyük ve güçlü firmaların Ar-Ge çalışmalarına bütçe ayırabilecek güçte olmalarının büyük bir avantaj olduğunu dile getiriyor. Flipsen, yapay et konusuna bakışı ile ilgili sorumuza ise hayvansal üretime olan talebin artmasına karşın hammaddelerin sınırlı olduğu hatırlatmasını yaptı ve gelecekteki durumun belirsizliğini koruduğun belirtti.

Nevedi’nin Direktörü Henrik Flipsen’in sorularımıza verdiği cevaplar şöyle:

Hollanda Yem Endüstrisi Birliği Nevedi'nin direktörüsünüz. Sizi daha iyi tanıyabilir miyiz?

Şu anda eşim ve dört çocuğumla Delft kentinde yaşamama rağmen köklerim tarımda. Tarım hayatımda büyük bir rol oynuyor. Çocukluğum bir domuz çiftliğinde geçti. 1987 yılında HAS Uygulamalı Bilimler Üniversitesini bitirdikten sonra yem işinde çiftçi danışmanı olarak çalışmaya başladım ve ardından çiftçi birliği LTO-Nederland için çalıştım. Bu arada Wageningen Üniversitesinde tarım ekonomisi bölümünden mezun oldum. Süt ve ağaç yetiştiricileri sektöründe kooperatif işletmeleri için genel müdür olarak kariyerime devam ettim. 2007'de Hollanda Yem Endüstrisi Birliği'nin (Nevedi) direktörü olarak göreve başladım.

Hollanda, Avrupa karma yem endüstrisinin önde gelen oyuncularından. 1959'da FEFAC'ın beş kurucu üyesinden biriydiniz. Nevedi de AB ölçeğinde proaktif bir dernek olarak biliniyor. Nevedi’yi bize tanıtır mısınız? Hollanda ve Avrupa yem sektöründeki rolünüz ve katkınız nedir?

Nevedi, Hollanda yem endüstrisinin çıkarlarını gözetiyor. Karma yem, premiksler ve katkı maddeleri, süt ikame maddeleri, nemli yan ürünler ve benzerlerini üreten 90 yem şirketi ve tedarikçisi Nevedi ile bağlantılı. Nevedi, Hollanda pazarı için yem üretiminin %96'sını temsil ediyor. Nevedi, üyelerin iş operasyonlarını en iyi şekilde gerçekleştirmelerini ve değişen gereksinimlere ve şartlara uyum sağlamalarını sağlıyor. Hollanda hayvansal üretim zincirlerinde uyum sağlanmasına destek oluyor. Yem, döngüsel ekonomi, biyoçeşitlilik konusunda karbon etkisi hesaplamaları için GFLI-veri tabanına katkı gibi ortak çıkarları formüle etmek, temsil etmek ve savunmak ve yemde yenilikleri teşvik etmek. Tabi ki, kamu işlerinde çok çaba sarf ediyoruz. Sadece politikacıları ve hükümetleri bilgilendirmek için değil, aynı zamanda zincir ortaklarımıza ve kamuya bilime dayalı bilgiler sunmak için.

HOLLANDA HÜKÜMETİ HAYVANSAL ÜRETİMİ AZALTMAK İSTİYOR

Hollanda yılda yaklaşık 11 milyon ton karma yem üretiyor. Ancak geçen yılın FEFAC raporuna göre, ülkedeki yem üretimi AB ülkelerindeki küçük çaplı daralmaya paralel olarak %2,1'lik bir düşüş yaşadı. Bunu nasıl yorumluyorsunuz? Bu daralmada karbon ayak izinin azaltılması hedefinin rolü var mı?

Hollandalı çiftçiler yer sıkıntısının yanı sıra hayvan refahı, sağlıklı gıda, iklim veya biyoçeşitlilik ile ilgili kamuoyu gibi birçok sorunla karşı karşıya. Bu gelişmelerin ve diyalogların farkındayız. Teknik olarak mükemmel bir sicilimiz var. Yüksek verimlilik, inovasyonlar ve modern çiftçilik, düşük karbon etkisi ve döngüselliğe büyük katkı sağlıyor. Yine de önümüzdeki yıllarda hayvan sayısının azalacağı da dâhil olmak üzere gerçekle yüzleşmek zorundayız. Özellikle de hükümetimiz Hollanda'daki çiftlik hayvancılığını azaltmak için ciddi kaynak ayırmaya karar verdiği için.

AR-GE VE İNOVASYON İÇİN GÜÇLÜ ŞİRKETLER ŞART

Hollanda yem endüstrisinin yapısı hakkında, en büyük beş şirketin oldukça büyük bir pazar payına sahip olduğu konusunda bazı eleştirel raporlar var. Buna katılıyor musunuz? Hollanda yem endüstrisinin mevcut yapısının fiyat rekabeti ve kalite gibi farklı açılardan avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Hollanda'nın gerçekten de ulusal ve uluslararası alanda faaliyet gösteren çok sayıda önemli oyuncusu var. Bu konuya daha çok eleştirel değil, olumlu bakıyorum. Bu büyük şirketler, büyüklükleri sayesinde araştırma ve geliştirme faaliyetlerine yatırım yapacak imkâna sahip. Sektörümüzün inovatif gücüne büyük katkı sağlıyorlar. Piyasanın, hükümetin ve eğitimin üzerine inşa edebileceği bilgiler ve anlayışı beraberinde getiriyor. Nevedi'ye ilaveten, bu şirketler döngüsel ve iklim dostu bir gıda sistemi için Hollanda'da politika geliştirmeye katkıda bulunuyor.

İnovasyon gündemine yaptığı bu katkının yanı sıra Hollanda, günlük uygulamada arz ve talep arasında sağlıklı bir ilişkiye sahip. Piyasaya fiyat ve kalite hâkim. Marjlar düşük ve sıkı bir rekabet var. 90 yem tedarikçisi var. Hayvancılık yapan çiftçiler için yeteri kadar seçeneğin var olduğunu düşünüyorum

HOLLANDA İKLİMİ HAYVANCILIK İÇİN ELVERİŞLİ

Yemle ilgili sektörlere baktığımda karma yem, yem katkı maddeleri, yem değirmeni makineleri, fuar organizasyonu gibi her segmentte dünyaca ünlü Hollandalı firmaları görüyorum. Üniversiteler ve bürokrasi aynı başarı öyküsüne dâhil. Bu başarıyı neye borçlusunuz? Tarım ve hayvancılık arasındaki köprü olan yem endüstrisini Hollanda ekonomisi için bu kadar birincil yapan nedir?

Küçük bir ülke olmamız ve hayvancılık için şartların elverişli olması sayesinde Hollanda şanslı bir konumda. Bir dünya limanımız, iyi eğitimli insanlarımız, sağlıklı toprak şartlarımız ve hayvancılık için uygun bir iklimimiz var. Hayvan yemi şirketleri, hayvansal üretim yapan çiftçiler, gıda endüstrisi... Fiziksel olarak birbirimize yakın çalışıyoruz. Bu, birlikte çalışmak ve süreçleri uyumlu hale getirmek için uygun bir başlangıç noktası sağlıyor. Doğal olarak eğitim, araştırma ve girişimciliği bir araya getiriyor. Zincir ortaklar, bilgi enstitüleri, hükümetler ve sosyal kuruluşlarla sürekli diyalog halinde uygun fiyatlı, güvenli ve sağlıklı bir gıda sistemine ulaşmak bizim için yaygın bir durum. Çevreye saygı ile optimizasyon da bizim için ikinci bir özellik.

BÖCEKLERİN YEM OLARAK KULLANIMI GELECEK İÇİN UMUT VERİYOR

Hollandalı şirketler, yakın gelecekte ana akım karma yem türlerinden biri olmaktan henüz uzak olan böcekten yem üretimi inovasyonunda da önde gelen oyuncuları arasında. Bu segmentin bugünü ve geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?

Hayvanları beslemek için böceklerin kullanılması henüz başlangıç aşamasında olsa da pazar gelişimi açısından kesinlikle ilgi çekici ve umut verici. Böcekler yemin verime dönüşmesi konusunda uygun bir konumda. Ek bir avantaj da böceklerin de hayatta kalmak için yiyeceğe ihtiyaç duymasıdır. Bu şekilde pazar içinde pazar yaratıyorsunuz. Bana kalırsa, gelecekte böceklerin kullanılması kesinlikle mümkün. Kısa vadede karşılaşılacak olan sorun, özellikle gıda güvenliği alanında mevzuata uyum sağlama konusu. Örneğin, ilaç kalıntısı içeren kompostta böcek yetiştiremezsiniz. Bu, dikkatle ele alınmayı ve politika yapıcılar ile politikacılardan el ele verme tavrını gerektirecek. Gıda segmentinden gelen ilginin artması durumunda bu pazarın ne yapacağını ben de merak ediyorum. Yem endüstrisinde marjlar daha düşük. Her halükârda ilgiyle takip ettiğim bir gelişme.

HAMMADDENİN DAĞITIMINDA ULUSLARARASI KARARLAR ALINMALI

COVID-19 salgını ve Ukrayna'da devam eden savaş ana yem hammaddesi olan tahıl ve yağlı tohumların önemini önemli ölçüde artırdı. Tahıllar ve yağlı tohumlar konusunda küresel bakış açısındaki değişimi nasıl gözlemliyor ve analiz ediyorsunuz?

Savaşın küresel gıda arzını bozduğuna şüphe yok. Örneğin içinde bulunduğumuz kriz, dünyadaki tüm ülkelerin hammaddeye ne kadar bağımlı olduğunu, hayvancılık ve tarım sektörlerinin birbirine ne kadar ihtiyaç duyduğunu anında gözler önüne seriyor. Üretimde yaşanan kısmî kayıp ticareti zorlaştırıyor. Bu, gıdanın açığının bulunduğu ülkelerde endişe verici durumlara yol açabilir. Mevcut hammaddelerin nasıl dağıtılacağına dair uluslararası işbirliği ve karar alma sürecine ihtiyaç var. Arz kaybı nedeniyle fiyatların katlanarak arttığını görüyoruz. Sadece tahıl, ayçiçeği ürünleri ve mısır için değil. Alternatif hammadde fiyatları da aşırı derecede artıyor. Bu, sizi iyi, yeterli ve uygun fiyatlı gıdanın önemini ve bunu dünya çapında nasıl organize etmemiz gerektiği konusunda düşünmeye itiyor. Ayrıca, iklim hedefleriyle ilgili olarak da.

YAPAY ETTE GELECEK BELİRSİZ

Bir önceki sorumda bahsettiğim iki olgu da yem güvenliği endişelerini en üst düzeye çıkarıyor. Dünya nüfusunun bir gıda krizinin eşiğinde olduğunu düşünüyor musunuz? Bu kapsamda yapay ete bakış açınız nedir?

Bu soruyu cevaplamak zor. Dünya nüfusundaki artışla birlikte hayvansal ürünlere olan talebin de arttığını biliyoruz. Doğayı, üretimi ve tüketimi dengede tutmak çok büyük bir görevdir. Hammadde zaten sınırlı. Bunun gelecekte nasıl gelişeceğini öngörmek zor.

UKRAYNA’DA TARIMIN CANLANMASI GEREKİYOR

Eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Ukrayna'daki savaş korkunç. Özellikle de insani bakımdan. Umarım savaş yakında biter ve insanlar Ukrayna'da yeniden özgürce yaşayabilir, çalışabilir ve iş yapabilir.

Savaş biter bitmez Ukrayna'da tarımın canlanması gerekiyor. Bu ülke, küresel gıda arzında önemli bir rol oynuyor. Hollanda olarak, savaş biter bitmez Ukrayna'da tarımın yeniden inşasına katkıda bulunacağımızı umuyorum.