“Böcekler, doğanın en güçlü dönüştürücüleridir ve gıda sistemimizin eksik halkasıdır. Döngüsel bir gıda sistemi oluşturmaya yardımcı olabilirler ve kaynakları tüketen doğrusal bir üretim sisteminden kurtulmamızı sağlayabilirler.”

Kees Aarts Kurucu ve CEO Protix

Gıda sistemindeki protein açığı ve projeksiyonlarda bu sorunun daha akut hâle gelebileceğine dair değerlendirmeler sektör paydaşlarının ve uzmanların genel kanaatini yansıtıyor. Mevcut gıda üretiminin doğaya verdiği zarar da tüketiciler dâhil olmak üzere tüm taraflarca biliniyor. Devletler, uluslararası organizasyonlar ve tabi ki her ölçekte şirketler, gerek gezegenimizin geleceği gerekse ekonomik çıkarlar açısından üst üste biriken problemlere çareler arıyor. Bu konuda alternatif protein kaynağı olarak görülen böceklerin hayvan yeminde kullanımı nispeten yeni ancak önemli bir umut ışığı olarak öne çıkıyor.

Böcek yemini kullanımını AB’nin gündemine taşıyan ve Uluslararası Gıda ve Yem İçin Böcekler Platformu’nun (IPIFF) kurucularından olan Protix’in CEO’su Kees Aarts ile bu konuda bir röportaj yapma imkânı bulduk. Daha önce de böcek yemi konusunda çeşitli makaleler ve yayınlar yapmış bir editör olarak bu röportajın ayrıca önemli olduğunu düşünüyorum. Sayın Kees Aarts, böcek yemi konusunu sadece ekonomik ve karbon izi az olan bir alternatif olarak tanımlamakla kalmıyor, dünyayı kaynakları tüketen ‘doğrusal’ üretim sisteminden çıkararak ‘döngüsel’ bir sisteme kavuşulmasının reçetesi olarak sunuyor. Aarts ile böcek yemi sektörün bugününü ve yarınını ve daha fazlasını konuştuk.

Böcek yeminde öncü firmalardan biri olarak kabul edilen Protix’in CEO’su ve kurucusu olan Sayın Aarts’a sorduğumuz sorular ve verdiği cevaplar şöyle:

Okurlarımız için kendinizi ve Protix'i tanıtır mısınız? Yem sektörü için neler yapıyorsunuz? “Yem olarak böcek” kavramından ne anlamalıyız? Organik yan ürünleri hayvanlar ve insanlar için değerli besinlere dönüştüren böcek bazlı proteinlerin ve bileşenlerin ve akıllı böcek bazlı teknolojilerin lider geliştiricisi olan Protix'in kurucusu ve CEO'suyum.

Sürdürülebilir bir gıda zinciri, 21. yüzyıla girerken en acil ihtiyaçlarımızdan biri. Protix, bu zincirdeki birçok halkaya hitap eden ürünler üretiyor; gıda atıkları, doğal, hijyenik ve güvenli bir şekilde protein, lipit ve kompost elde edilen bir süreç dâhilinde siyah asker sineğinin (BSF) larvaları gıda atıklarıyla beslenmektedir. Protix'in ürettiği içerikler hiçbir kimyasal, hormon veya katkı maddesi olmadan üretilir.

Protix, Kara Asker Sineği'nden larva elde ediyor. Gıda endüstrisinden gelen organik atıklar böcekler için yem görevi görüyor. Buna karşılık, böcekler işlenerek proteinler ve lipitler gibi sürdürülebilir bileşenler elde ediliyor. Bu besinler, Protix'in müşterileri tarafından çeşitli hayvan yemi uygulamalarında besleyici bileşenler olarak kullanılmaktadır. Böcek bileşenleri soya veya balık unundan daha sürdürülebilir bileşenlerdir ve aşırı avlanmayı ve ormanları tahrip etmeyi azaltmaya yardımcı olur.

Böcekler; balık, tavuk, domuz ve diğer hayvanlar için doğal bir besin kaynağıdır. Bu doğal maddeyi tarım-gıda sektörüne yeniden sunuyoruz. Protix, doğa ile dengeli bir gıda sistemine katkıda bulunuyor.

COVID-19, 2030 için BM'nin “sıfır açlık” hedefini alt üst etmiş görünüyor. Ancak uluslararası örgütün pandemi sonrasında bu konudaki hedefini değiştireceğini ve yenileyeceğini düşünüyorum. Bu muazzam ve insancıl hedefe ulaşılması için böceğin yem olarak kullanılması nasıl bir rol oynayabilir? Böcekler, doğanın en güçlü dönüştürücüleridir ve gıda sistemimizin eksik halkasıdır. Döngüsel bir gıda sistemi oluşturmaya yardımcı olabilirler ve kaynakları tüketen doğrusal bir üretim sisteminden kurtulmamızı sağlayabilirler. Böcekler, düşük dereceli gıda atıklarını değerli yüksek kaliteli proteinlere ve yağlara dönüştürme konusunda inanılmaz bir yeteneğe sahip. Dairesel, soya içermeyen ve yerel olarak üretilen ve satılan: böceklerin ekolojik ayak izi düşüktür ve normal protein kaynakları için mükemmel ve sürdürülebilir alternatiflerdir.

Proteinler her diyetin temel parçalarıdır ve hem insanlar hem de hayvanlar tarafından tüketilir. Dünya nüfusu ve refah arttıkça ve tüketim kalıpları değiştikçe protein talebi önemli ölçüde artmaktadır. 2050 yılına kadar talebin %50 oranında artacağı tahmin ediliyor. Mevcut tarımsal gıda endüstrisi, sürekli artan bu talebi karşılamak için mücadele ediyor ve yapılan üretim, orman tahribatı, aşırı avlanma, artan ekolojik ayak izi ve gıda israfı gibi çeşitli olumsuz etkilere neden oluyor. Bu protein açığını kapatmak ve gıda israfı da dahil olmak üzere küresel sorunlarla başa çıkmak için yeni ve yenilikçi alternatifler son derece gereklidir. Böcek proteinleri bu sorunlarla başa çıkmada çok önemli bir rol oynayabilir.

KANATLI VE DOMUZ YEMİNDE BÖCEK UNUNA İZİN VERİLMESİ HARİKA BİR HABER

AB çerçevesinde, böceklerin evcil hayvan gıdalarında ve su ürünleri yemlerinde kullanılması zaten yasaldı. Ve son zamanlarda Avrupa, kanatlı hayvan ve domuz yemlerinde böcek unu kullanımına izin verdi. Bu yeni gelişmenin sektörü nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz? Gelecekte başka onaylar da beklemeli miyiz? Kanatlı ve domuz yemlerinde böcek unu kullanımının AB tarafından onaylanması harika bir haber ve döngüsel tarım için önemli bir adım.

Kanatlı ve domuz diyetindeki böcekler beslenme, sağlık, refah ve sürdürülebilirlik gibi faydalar sağlar. Böcekler; kanatlılar ve domuzlar için doğal ve sürdürülebilir bir besindir. Domuz ve kanatlı yemlerine böceklerin yeniden dahil edilmesi, AB Tarladan Sofraya stratejisine uygun olarak, tarımsal gıda arzının direncini artırıyor.

Doğada tüm hayvanlar böcekleri yer. Sindirilebilirliği yüksek, değerli protein kaynaklarıdırlar. Kanatlı ve domuz yemi için böcek unu kullanılmasının onaylanması, AB'nin orman tahribatı ve aşırı avlanmayla bağlantılı protein kaynaklarına bağımlılığını azaltmaya yardımcı olacaktır. Böcekler, arızalı gıda sistemimizdeki eksik halka konumundaydı.

Bu onay, böcek endüstrisinin büyümesi için ivme sağlayacaktır.

Bildiğim kadarıyla şirketiniz AB tarafından destekleniyor. Bu desteğin niteliğini detaylandırabilir misiniz? Ürünleriniz topluma AB tarafından desteklenecek ne sağlıyor? Protix'in akıllı teknolojileri, ömrünü tamamlamış organik atıkları, hayvanlar ve insanlar için proteinler gibi verimli bir şekilde değerli besinlere dönüştürüyor. Yenilikçi teknolojiler sayesinde yüksek kaliteli böcek ürünleri üretmeyi başaran ilk şirketiz. Bazı projeler için Protix, Avrupa tarım ve ormancılığının rekabet gücünü artırmak, çevre yönetimini iyileştirmek ve kırsal alanlarda sosyal ve ekonomik yaşam şartlarını geliştirmek amacıyla Avrupa fonları tarafından desteklenmektedir.

OPZuid ve POP3 finansman planlarının desteğiyle Protix, şirketin böcekleri daha sürdürülebilir, daha akıllı ve daha verimli bir şekilde yetiştirebileceği özel donanım ve yazılımlar geliştirmiştir. Bu destekle geliştirilen çözümler, Protix operasyonlarının güvenilirliğini, esnekliğini ve verimliliğini artırmış ve sermaye maliyetlerini azaltmıştır. Aynı zamanda, böcek ürünlerinin sürdürülebilirliğini artırmak için yem ve kaynak kullanımına yönelik entegre bir yazılım yaklaşımının geliştirilmesine özel bir odaklanma söz konusu olmuştur.

Avrupa kaynaklı ve ayrıca ulusal destek, böcek sektöründe yeni ürünlerin ve yeni uygulamaların geliştirilmesine yardımcı oluyor. Üretilen bilgiler, tüm böcek endüstrisinin ilerlemesine yardımcı olan bilimsel yayınlar aracılığıyla böcek dünyası ile paylaşılmaktadır.

GELENEKSEL PROTEİN KAYNAKLARI ÇOK FAZLA ARAZİ VE SU TÜKETİYOR

“Böcek yemi” kavramının yaygınlaşması dünyaya ne getirecek? Sürdürülebilir kalkınma hedefleriniz nelerdir? Böcek proteini, bugün karşılaştığımız birçok sorunun cevabıdır. Soya ve et gibi geleneksel protein kaynakları, büyük miktarda toprak ve su tüketir ve genellikle ekosistemler üzerinde ciddi bir etkiye sahiptir. Böcekler doğanın en büyük dönüştürücüleridir. Meyve ve sebze atıklarını çok hızlı bir şekilde ve kaynaklar üzerinde düşük bir etkiyle değerli vücut kütlesine dönüştürebilirler: sadece 20 metrekarelik bir alanda on dört günde bir ton böcek yetiştirilebilir.

Protix olarak sürdürülebilir kalkınma hedeflerini (SKH) aktif olarak destekliyoruz, bunları günlük olarak hayata geçiriyoruz. Bu çerçeveye bağlı olarak kendi hedeflerimizi belirledik; • Yem için daha az balık avlanması • Yem için daha az arazi kullanımı • Sıfır etkili evcil hayvanlar

ÜNİVERSİTELERLE İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ

Web sitenizi incelediğimde çeşitli ortaklarla çalıştığınızı gördüm. Ortaklıklarınızı kısaca tanıtır mısınız? Onlar sizin için neden önemli? Araştırma ve geliştirmede, dünyanın her yerindeki üniversitelerle yakın işbirliği içerisindeyiz. Belçika'da Liege Üniversitesi ile yakın işbirliği içerisindeyiz. Özellikle Oksijen, Araştırma ve Geliştirme Merkezi ile uzun vadeli bir ortaklığımız var. Gıda teknolojisi ile ilgili konularda Gembloux Üniversitesi ile de işbirliği yapıyoruz. HAS üniversitesi (Hollanda) bitkilerle ilgili araştırmalar için yakın ortağımız. Kitinle ilgili araştırmalar için Almanya'da bir üniversite olan Fraunhofer-Institut für Grenzflächen- und Bioverfahrenstechnik IGB ile çalışıyoruz. Ürünümüzün böcekleri tüketen hayvanlar üzerindeki etkisini değerlendirmek için, su ürünleri yetiştiriciliği ile ilgili araştırmalar için Pontus Research (İngiltere) ve Torino Üniversitesi (İtalya) ile ve kanatlı araştırmalarıyla ilgili Schothorst Feed Research (Hollanda) ile yakın bir şekilde çalışıyoruz. Ayrıca Nutrilab ve Eurofins gibi laboratuvar tesisleriyle de yakın bir şekilde çalışıyoruz. Ortaklıklarımız uzun vadelidir ve ortaklarımız çoklu uzmanlıklarıyla bizi tamamlıyor. Bu sayede birlikte çalışırken tüm tarafalar daha fazla yol almış oluyor. Ortaklarımız olmasaydı, bilgi ve uzmanlık açısından şu anda bulunduğumuz yerde olamazdık.

ARTIK BİR START-UP DEĞİLİZ

Koronavirüs pandemisi gıda ve yem güvenliğine bakış açısını nasıl etkiledi? Sizce bu şokun gelecekte böcek yemi sektörü üzerindeki geçici ve kalıcı yansımaları ne olacak? Temel olarak, pandemi Avrupa'ya geldiğinden beri Protix'in üretim faaliyetleri değişmedi. Operasyonel olmayan personelin evden çalışabilmesi için tesiste gerekli tüm önlemler alındı. Diğer sektörlerde olduğu gibi, birincil endüstrilerden gelen yan ürünlerin farklı yönlere gitmesi gerçeğiyle karşı karşıya kaldık (yani, Protix'in kara asker sineği larvaları, Hollanda'daki yerel içki fabrikalarından, gıda üreticilerinden ve sebze toplayıcılarından seçilmiş organik yan ürünlerle besleniyor) . Ve zorluklar, bazen bölgesel veya yerel düzeyde olan sorunlarla birlikte çok katmanlı bir nitelik arz ediyor. Bununla birlikte, tarım ve gıda, diğer endüstrilerden daha az etkilendi. Herkesin büyüme hedefleri doğal olarak geçici bir darbe alacak veya biraz gecikme yaşayacaktır.

Bir işletme olarak Protix, krizlere dayanıklılığını kanıtlamıştır. Artık bir start-up veya prototip değiliz; şimdi ticari olarak uygun ve endüstriyel ölçekte üretim yapan evrimimizin üçüncü aşamasındayız. Önemli olan net bir görüşe sahip olmak ve öngörülerinizle ön planda kalmaktır.

COVID-19 bağlamında böcek üretimi, yerel olarak üretilen proteinlerin gelişimini artırmaya yönelik ulusal ve bölgesel stratejileri gerçekten karşılamaktadır. AB'nin yüksek proteinli ürünlerdeki açığı bağlamında özellikle önemlidir. Burada mantık şu: Güvenli bir yerel gıda arzı ile kendi kendine yeterlilik için daha fazla alan olacak ve yan ürün mevcudiyeti ve biyolojik yetenekler artacak. Böcek yemi gibi düşük karbon ayak izine sahip içerikler daha stratejik hale gelecek. Ve bu kriz sırasında yaşadığımız kesintiye uğrayan tedarik zincirleri sebebiyle, şirketlerin daha fazla stok ve daha fazla yerel kaynak oluşturduğunu göreceğiz. Bütün bunlar böcek yemi işine fayda sağlıyor.

IPIFF'E ÖNAYAK OLAN PROTIX'TİR

Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı? Ölçekli endüstriyel üretim sadece birkaç yıldır var. Bu çok genç bir endüstri. Protix, dünyanın en verimli dikey çiftliğine sahip. Geçen yıl, dünyanın ilk büyük ölçekli endüstriyel tesisinin operasyonel olarak kanıtlandığı ve hedef kapasitenin ötesine geçerek tam ölçekli operasyonlara ulaştığı dönüm noktasına ulaştık. Bu, tüm endüstriler için en büyük ve en önemli kilometre taşı.

Böcek üretim sektörünün çıkarlarını temsil eden ve AB bünyesinde kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan IPIFF'in (www.ipiff.org) başlatıcısı ve kurucusu olan Protix, böcek endüstrisinin kurulmasında ve olgunlaşmasında aktif rol almıştır. Böcekler gıda sisteminde hak ettiği yeri almaya başlayacağı ve gıda sistemimizdeki tüm başvuru sahipleri için böcek bazlı beslenme uygulama ve formülasyonlarında bir patlama göreceğimiz için önümüzdeki yıllar bu endüstri için çok önemli ve heyecan verici olacak.

Biz sadece ilk adımı atıyoruz, ancak şimdi teknolojiyi ve operasyonel platformu kanıtladık ve riskten arındırdık. Bunun ötesinde nelerin ortaya çıkacağı konusunda ancak tahmin yürütebiliriz. Bu yeni besin bileşenleri kategorisini sağlayarak gerçekten birçok fırsat sunabiliriz. Böcek yeminin artık bağımsız bir kategori haline geldiğini görüyorum; portföyümüz geniş ve derin olabilir, uygulamalarda çeşitlilik sunar. Protix olarak yeni fırsatları keşfetmeye devam edeceğiz.