Irak tahıl üretimi, COVID-19 salgınının Irak'ın petrole bağımlı ekonomisine etkisi ve tahıl ekip biçmek isteyen çiftçilerin hareketliliklerine getirdiği kısıtlılık ve ayrıca ülkede yaşanan yağış sıkıntısı nedeniyle 2020/21 sezonunda 2019/20 sezonundakine benzer bir toparlanma yaşayamayabilir. Kurum, büyüyen alanlardaki zamansız ve yetersiz yağış nedeniyle buğday ve arpada birim alanı başına ortalama verimin düşeceğini tahmin etmektedir. Bununla birlikte, buğday ve arpa için planlanan ekili alandaki artış, verim düşüşlerini telafi edebilir. Nüfus artışı ve et ve süt ürünlerine olan talebin artışına bağlı olarak tahıl ve yem tüketiminin artacağı ve Irak hayvancılık sektörünün güçleneceği tahmin ediliyor.

Üretim: Irak hükümetinin arpa üretimini istikrarlı tutma hedefi dikkate alındığında, Kurum 2020/21 arpa üretimimin artan planlı ekim alanlarıyla 1 milyon 675 bin tona ulaşacağını tahmin ediyor. Kurum ayrıca 2019/2019 arpa üretimi tahminlerini 1 milyon 650 bin tona yükseltiyor ve 2018/19 üretimini de yeni verilere dayanarak 320 bin tona düşürüyor.

Irak Merkez İstatistik Teşkilatı'ndan alınan resmi veriler, 2019/20 sezonundaki arpa üretiminin 1 milyon 650 bin ton olduğunu gösterdi. Yağmur suyuyla beslenen alan arpa üretiminin yüzde 84'ünü, sulu alan da geri kalan (yüzde 16) kısmını oluşturuyor. Üretimdeki bu artış, çiftçilerin ekim alanını bir önceki yıla göre artırmasından kaynaklanıyor. Ayrıca, çiftçiler sübvansiyonlu tohumlara, gübrelere ve böcek ilaçlarına erişebildiklerinden verim o sezon daha yüksekti. Tarım Bakanlığı'na göre, 2020/21 sezonunda arpa yetiştiriciliği için planlanan alan, Kuzey Irak'taki 160.239 hektarlık alan hariç olmak üzere, 1 milyon 375 bin hektardır.

2018/19 sezonunda arpa üretimi bir önceki sezona göre yüzde 37 düşüşle 320 bin ton olarak gerçekleşmişti. Kuzey Irak bölgesinin dâhil edilmemesi durumunda, 65 bin tonla toplam arpa üretiminin %34'lük kısmını gerçekleştiren Kadisiye ilk sırada yer alırken, bu ili 35 bin tonla (%19) Müsenne ve 26 bin tonla (14) Maysan takip etti.

Tüketim: Kurum 2020/21 sezonunda toplam arpa tüketiminin 1.685 milyon tona ulaşacağını tahmin ediyor. Iraklı üreticiler genellikle arpayı yemlik buğdayla rekabet hâlinde koyun, keçi, sığır ve süt sığırları için yem olarak kullanırlar. Bazı ekmekler ve insan tüketimi için diğer yemekler arpadan yapılır. Bununla birlikte, bu durumda arpa çoğunlukla Türkiye'den ithal edilmektedir ve ithalat hacimleri düşüktür.

Ticaret: Irak önemli miktarda arpa ithal etmiyor. Sektör çoğunlukla ürettiklerini tüketiyor ve çiftçiler gelecek sezon ekeceği kadar tohum tutuyor.

Medyada yer alan çelişkili haberler, Tarım Bakanlığı'nın bu yıl 1 milyon ton arpa ihraç etmeyi ve Ticaret Bakanlığı'nın ise arpa ithal etmeyi planladığını içeriyor. Ancak, ülkenin arpa ticareti genellikle ihmal edilebilir düzeyde. Irak, 2018'de, çoğunluğu Türkiye'den ve geri kalanı Avrupa Birliği, Çin ve İran'dan olmak üzere 1.582 milyon ton arpa ithal etti.

İthal arpa unu, diyet kaynaklı arpa ekmeğine yönelik artan talep nedeniyle hayvan yemi için değil, çoğunlukla insan tüketimine yönelik olarak ekmek yapmak için kullanılır. Irak, yerel hasat sırasında yıllık olarak arpa ithalatını, genellikle nisan ortasından temmuz sonuna kadar yasaklamaktadır. Söz konusu yasak ancak yerel üretim bittikten sonra kaldırılıyor.

Stoklar: Kurum, 2020/21 dönem sonu stoklarının 21 bin tona ulaşacağını tahmin ediyor. Bu rakam önceki sezon 26 bin ton olarak gerçekleşmişti.

Politika: Çiftliklerin Desteklenmesi Buğdayda olduğu gibi, Tarım Bakanlığı arpa üretiminde girdileri sübvanse eder. Çiftçiler, tohumu değerinin yüzde 70'ine, gübreyi ise yarı fiyatına satın alabiliyor ve haşere ilaçlama işlemleri genellikle ücretsiz. Bakanlık, çiftçilerden arpa, üçüncü sınıf (yemlik) buğdayla aynı fiyat olan 420.000 dinar/ton (352 $) tedarik fiyatından satın alıyor. Arpa daha sonra bir dizi devlet şirketi aracılığıyla hayvancılık çiftçilerine dağıtılıyor.

Tarım Bakanlığı'na bağlı şirketler çiftçilerden yerli arpa satın alıyor. Bu firmalar daha sonra tahılları çiftçilere ve balıkçılığa düşük fiyatlarla yem olarak satıyorlar. Koyun ve keçi çiftçileri yılda sekiz kilograma kadar sübvansiyonlu arpa satın alabilmektedir. Hayvan yetiştiricileri sezon başına 30 tona kadar arpa alabiliyorlar. Şu anda, çiftçiler arpa için ton başına 278.500 dinar (234 $) ödüyor. Çiftçiler genellikle arpa üretiminin büyük bir kısmını yıl boyunca hayvancılık için ayırıyorlar.

Irak'ta sarı mısır (zea mısır) ekimi yılda iki kez yapılır. Bahar mısırı Mart ayının ilk haftasından 20 Mart'a kadar ülkenin güney ve orta bölgelerinde ekilir, ancak Kuzey Irak'ta Mart sonuna kadar devam eder. İlkbaharda mısır hasadı, hazirandan temmuz başlarına kadar gerçekleşir. Sonbahar mısır ekimi Temmuz ayının ilk yarısında gerçekleşir ve Kasım ayının ikinci yarısından Aralık ayının sonuna kadar hasat edilir.

Üretim: Kurum, Irak’ın 2020/21 sezonu için 184.000 hektarlık ekim alanının planlandığı mısır üretiminin 740 bin ton düzeyinde olduğunu tahmin ediyor. Bir yaz mahsulü olarak mısır, sulama ile doğruda ilgili olan yağış oranına çok fazla bağımlı durumda.

2019/20 sezonu ilkbahar ve sonbahar mısır üretimi 2018'deki kuraklık sonrası elverişli hava koşullarının bir sonucu olarak 473 bin ton oldu. İlkbahar mısır üretimi, ekimin geç olması nedeniyle toplam mısır üretiminin sadece yüzde 0,1'i düzeyinde kaldı ve sonbahar mısırı ise üretimin büyük bölümünü oluşturmuş oldu.

2018 sonbaharında kuraklık koşullarının sona ermesinden önce, Irak Su Kaynakları Bakanlığı su kıtlığı nedeniyle mısır ekimini yasaklamayı planlamıştı. Ancak, mahsulün stratejik önemi nedeniyle hükümet, çiftçilere özellikle Kerkük ve Selahattin valiliklerinde yeraltı suyu kullanarak mısır yetiştirmelerine izin verdi. Irak’ın sarı mısır üretiminin üçte birinden fazlası Bağdat'ın güneyindeki Babil bölgesinden geliyor. Kerkük dışında Kuzey Irak'ta mısır ekilmiyor. Kerkük, Irak'ta mısır üretimi yapan en büyük ikinci bölge konumunda.

Irak'ta sarı mısır üretimi son yıllarda hem yüksek verim hem de ekili alandaki genişlemeye bağlı olarak artmıştır. Tarım Bakanlığı, çoğunlukla ABD'den özel sektör tarafından ithal edilen yüksek verimli, hibrit mısır çeşidini teşvik etmektedir ve kayıtlara geçen verim, hektar başına 10 tondur. İthal edilen Türk tohumlarının maliyeti 600.000-800.000 Irak dinarı/ ton (504-627 $/MT) iken, istisnai olarak yüksek verimlerle bilinen bazı ithal hibrit tohumlar 1.000.000 Irak dinarı/ton (840 $/MT) karşılığında elde edilebilir. Irak hükümeti, çiftçilerine mısır tohumu ya da diğer yazlık ürünler için tohum sağlamıyor ya da doğrudan sübvanse etmiyor.

Tüketici: Kurum, 2020/21 sezonunda toplam tüketiminin, yerli kümes hayvanları ve su ürünleri yetiştiriciliği sektörlerinin artan yem talebine bağlı olarak 720 bin tona ulaşmasını bekliyor. Irak'ta sarı mısır ağırlıklı olarak kümes hayvanı yem fabrikaları tarafından kullanılmaktadır, ancak su ürünleri yetiştiriciliği sektörünün mısır kullanımında da artış yaşanmaktadır. Tüccarlar, ithal mısırı en çok yem değirmenlerine tedarik ediyor. Bu tedarikçiler genellikle ürünlerini navlun dâhil fiyatlandırır ve kredi imkânı sunar. Kalitesi, nem oranı ve düşük aflatoksin oluşumu nedeniyle yem fabrikaları Güney Amerika mısırını tercih ediyor.

Ticaret: Kurum 2020/21 mısır ithalatının; son ithalat trendleri, planlanan ekili mısır alanı ve üretimi ve yerel talep arasındaki farkı dikkate alınarak 60 bin tona ulaşacağını tahmin ediyor. Irak’ın mısır ithalatının kökenleri tarihsel olarak olduğu gibi - Arjantin, Romanya ve Türkiye'den geliyor. Türkiye, neredeyse yalnızca Kuzey Irak'a karayolu güzergâhları aracılığıyla tedarik gerçekleştirmektedir.

Irak hükümeti Kasım'dan Mayıs'a kadar mısır ithalatına sık sık yasak getiriyor. Yasak, ithal mısırın yerli hasatla karıştırılmasını ve Tarım Bakanlığı'na kârlı bir şekilde satılmasını önlemek için tasarlandı. Tarım Bakanlığı normalde yerel mısırı genellikle uluslararası fiyatın üzerinde sabit bir fiyatla satın alıyor ve mısırı Iraklı üreticilere sübvansiyonlu bir fiyat karşılığında dağıtıyor. Hükümet, zaman zaman mısır çiftçilerini piyasadaki fazla ürün nedeniyle düşük fiyatlardan korumak için geçici yasaklar uygulayacak. Yem fabrikaları, ithalat yasağı döneminde ithal mısır stoklarını öğütmek üzere tutuyor.

Stoklar: Kurum, 2020/21 stoklarının 128 bin tona ulaşacağını tahmin ediyor. Irak'ın iyi depolama tesisleri sağlama ve aflatoksinle mücadele kapasitesi sınırlı.

Politika: Çiftlik Desteği Hasat mevsimi boyunca çiftçiler, hasatlarını bakanlık işleme tesislerine 350.000 Irak dinarı/ton (290 $/t) değerinde belirlenen bir fiyatla teslim ediyorlar. Kurutma tesisleri ilkbahar ve sonbaharda hasat tarihleriyle paralel olacak şekilde yılda iki kez mısır kabul eder. Tarım Bakanlığı, Mezopotamya Devlet Tohum Şirketi aracılığıyla mısır hasadını kurutur ve onu kanatlı hayvan üreticilerine dağıtım için tahıl olarak hazırlar. Şirketin tüm ülkeye yayılmış kurutma tesisleri olsa da her bölgede depolama ve işleme tesisleri bulunmamaktadır ki bu durum da mısır pazarlama yetenekleri için engel teşkil etmektedir.