ABD’de mısır üretiminin azalması ve Avustralya ile AB’de buğday ve arpa hasadının düşmesine bağlı olarak 2024 yılında küresel tahıl üretiminin bir miktar azalacağı öngörülüyor. Mısırın yem amaçlı kullanımının artması beklenirken, buğday ve mısır sektörlerindeki zorluklara rağmen pirinç üretimi ve ticareti güçlü kalırken küresel düzeyde tahıl stoklarında düşüş yaşanması bekleniyor.

Son FAO Tahıl Arz ve Talep Özeti, 2024 yılında küresel tahıl üretiminin 2 milyar 841 milyon ton düzeyinde ölçülen bir önceki yıla göre yüzde 0,6’lık hafif bir düşüş kaydedeceğini söylüyor. Bu aşağı yönlü revizyonun arkasındaki temel faktör, verimi etkileyen sezon sonu nem stresi sonucunda Amerika Birleşik Devletleri’ndeki mısır üretimindeki önemli bir azalma olarak gösteriliyor. Bununla birlikte, Çin ve Avrupa Birliği için artan üretim tahminlerinin söz konusu düşüşü kısmen telafi edeceği görülüyor. Buğday ve arpa üretim tahminleri de Avustralya ve AB’deki düşük hasat beklentilerini yansıtacak şekilde aşağı yönlü revize edildi. Bu arada, küresel pirinç üretiminin Çin, Mali, Nepal ve Vietnam’daki üretim artışının desteğiyle 2024/25 yıllarında 539,4 milyon ton (değirmenlenmiş bazda) ile rekor seviyeye ulaşması bekleniyor.

BUĞDAYDA AB TOPARLANIYOR, RUSYA ZOR DURUMDA, HİNDİSTAN İYİMSER

Kuzey Yarımkürede kışlık buğday ekimi Ocak ayında sona ererken, Avrupa Birliği özellikle Fransa ve Almanya’nın öncülüğünde yumuşak buğday ekiminde artış bekliyor. Elverişli hava şartları 2025 yılı için verim beklentilerini artırırken geçen yılki düşük üretime kıyasla muhtemel bir toparlanma beklentisini tetikledi. İngiltere de 2024’teki olumsuz ekim şartlarının ardından kışlık buğday alanında bir toparlanma bekliyor. Ancak Rusya için görünüm, kötü hava şartları, ekimlerin azalması ve artan kış ölümü riskleri sonucu daha az iyimser. Buna karşılık, Hindistan’ın buğday üretim tahmini, güçlü piyasa fiyatları ve elverişli hava şartları sebebiyle olumlu seyrediyor.

İRİ TANELİ HUBUBAT VE MISIR GELİŞMELERİ

Güney Yarımkürede 2025 mısır hasadı yılın ikinci çeyreğinde başlayacak. Arjantin’in mısır ekim alanının bodurluk hastalığına ilişkin endişeler sebebiyle daralacağı tahmin ediliyor, ancak beklenen faydalı hava şartlarıyla verim beklentileri olumlu seyrini devam ettiriyor. Brezilya’da güçlü fiyatlar sonucu mısır ekimlerinde hafif bir artış görülebilir, ancak soya fasulyesi ekimindeki muhtemel gecikmeler safrinha mısır mahsulünü etkileyebilir. Güney Afrika rekor seviyedeki fiyatlar sebebiyle mısır ekimlerini artırdı ve iyileşen hava şartlarının ortalama veya ortalamanın üzerinde verimi desteklemesi bekleniyor.

MISIRIN YEMDE KULLANIMI ARTARKEN BUĞDAYINKİ DÜŞÜYOR

FAO, 2024/25 döneminde küresel tahıl kullanımının yüzde 0,9 artışla 2.869 milyon tona çıkacağını ve mısırın yem kullanımındaki büyümeye öncülük edeceğini öngörüyor. Buğday kullanımının, gıda tüketimindeki artışın yem kullanımındaki düşüşü dengelemesiyle sabit kalması bekleniyor. Küresel pirinç kullanımının, bazı Afrika ülkelerinde beklenen yüksek tüketimle birlikte yüzde 1,9’luk bir artışla 537,2 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Küresel tahıl ticaretinin 2024/25 döneminde yüzde 5,6 azalarak 483,5 milyon tona düşeceği tahmin ediliyor. İri taneli hububat ticaretinin, Çin’in arpa ve mısıra olan talebinin zayıflaması ve Avustralya, AB, Brezilya, Hindistan ve Rusya gibi önemli tedarikçilerin ihracatının azalması sebebiyle yüzde 6,8 oranında düşeceği öngörülüyor. Buğday ticaretinin de daralması beklenirken, Çin’in ithalatının 2019/20’den bu yana en düşük seviyesine ulaşacağı bekleniyor. Rusya’nın buğday ihracat hızı, kısmen yeni uygulanan ve son beş yılın en düşük seviyesi olan 10,6 milyon tonluk ihracat kotası dolayısıyla yavaşlıyor. Buna karşılık, uluslararası pirinç ticaretinin, güçlü talebin devam etmesi ve önemli tedarikçilerin ihracat politikalarındaki ayarlamalarla desteklenerek 2025 yılında 59,1 milyon tona ulaşarak büyümesi bekleniyor.

KÜRESEL TAHIL STOKLARINDA %2,2’LİK DÜŞÜŞ

FAO, küresel tahıl stoklarına ilişkin tahminini aşağı yönlü revize ederek 2024/25 sezonu sonunda stokların yüzde 2,2 düşüşle 866,6 milyon tona gerileyeceğini öngördü. İri taneli hububat stoklarının, düşük üretim ve artan ihracat talebi sebebiyle ABD mısır stoklarındaki keskin düşüşle birlikte yüzde 3,8 oranında azalması bekleniyor. Küresel buğday stoklarının da düşmesi beklenirken, Çin’in stokları beklenen ithalatın azalmasına bağlı olarak 3 milyon ton düşecek. Bununla birlikte, ithalatçı ülkelerdeki stokların yeniden oluşturulması ve önemli ihracatçı ülkelerdeki bol rezervler sayesinde pirinç stoklarının 204 milyon ton ile rekor seviyeye ulaşması bekleniyor.

SONUÇ

FAO’nun son değerlendirmesi, azalan stoklar ve değişen ticaret modellerinin 2024/25 görünümünü şekillendirmesiyle küresel tahıl piyasasının sıkılaştığını vurguluyor. Pirinç üretimi ve ticareti güçlü kalmaya devam ederken, buğday ve mısır sektörleri hava değişkenliği, ticaret kısıtlamaları ve değişen taleple alakalı olarak sorunlarla karşı karşıya. Buna karşılık, önemli ihracatçı ve ithalatçı ülkeler, iç piyasaları istikrara kavuşturmak için ihracat kontrolleri, sübvansiyonlar veya stratejik stoklama gibi politika önlemlerini uygulamaya koyabilir. Sezon ilerledikçe, kilit üretici bölgelerdeki gelişmeler ve potansiyel hükümet müdahaleleri, küresel hububat ve yem piyasalarının genel dengesini belirlemede çok önemli olacaktır.