ABD Tarım Bakanlığı Dış Tarım Servisi (USDA FAS) verilerine göre; 2014/15 sezonunda 39,4 milyon ton olan dünya ayçiçeği tohumu üretimi, 2015/16 sezonunda 40,4 milyon ton ulaşmıştır. 2016/17 sezonunda ise artmaya devam ederek 44,8 milyon ton seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir.
Papatyagiller (Asteraceae) familyasından çekirdekleri ve yağı için yetiştirilen sarı çiçekli bir tarım bitkisi olan Ayçiçeği, ihtiva ettiği yüzde 65-70’lik yağ oranı nedeniyle günümüzün en önemli yağ bitkilerinden biridir. Ayçiçeği, yetişeceği toprak tipi yönünden çok seçici olmamasına rağmen organik maddece zengin, derin ve su tutma kapasitesi iyi topraklarda yüksek verim potansiyeline sahiptir. Kumsal topraklardan ağır yapıdaki killi topraklara kadar her türlü iyi drenaj sağlanmış toprakta tarımı yapılabilmektedir. Ayçiçeği tohumlarının bin tanesinin ağırlığı 70 ile 200 gram arasındadır. Yağlı çeşitlerin tohumları daha küçük, çerezlik çeşitlerin ise daha büyüktür. Tanesi küçük olan tohumlarda yağ oranı daha fazla, tanesi büyük olanlarda ise daha düşüktür. Ayçiçeği tohumlarında, yüzde 35 oranında kabuk ve yüzde 65 oranında da iç bulunmaktadır. Kabuklu tohumların yağ oranı yüzde 45-55; içteki yağ oranı ise yüzde 65-70 dolayındadır. Ayçiçeği küspesinde önemli oranda (yüzde 20) protein ve bir miktar yağ (yüzde 1-7) bulunduğu için çok besleyici bir hayvan yemidir. Öğütülmüş ayçiçeği tablaları küçükbaş ve kümes hayvanları için yem olarak kullanılmaktadır.
DÜNYA AYÇİÇEĞİ TOHUMU ÜRETİMİ VE ÜRETİCİ ÜLKELER
ABD Tarım Bakanlığı Dış Tarım Servisi (USDA FAS) verilerine göre; 2014/15 sezonunda 39,4 milyon ton olan dünya ayçiçeği tohumu üretimi, 2015/16 sezonunda 40,4 milyon ton ulaşmıştır; 2016/17 sezonunda ise artmaya devam ederek 44,8 milyon ton seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir. Dünyanın en büyük ayçiçeği tohumu üreticisi Ukrayna’dır. USDA verilerine göre 2014/15 sezonunda 39,4 milyon ton olan dünya ayçiçeği tohumu üretiminin 10,2 milyon tonluk önemli bir kısmı Ukrayna tarafından gerçekleştirilmiştir. Ukrayna’dan sonra ülkesel bazda ikinci büyük üretici Rusya’dır. Aynı sezonda Rusya 8,3 milyon tonluk ayçiçeği tohumu üretimi gerçekleştirmiştir. 2014/15 sezonu verilerine göre dünya ayçiçeği tohumu üretiminde Ukrayna ve Rusya’yı 9 milyon tonla AB ülkeleri, 3,1 milyon tonla Arjantin, 1,2 milyon tonla Türkiye takip etmektedir.
2015/16 sezonunda Ukrayna 11,9 milyon ton ayçiçeği tohumu üretimi gerçekleştirmiştir ve bu miktarı 2016/17 sezonunda 13,7 milyon tona yükselteceği tahmin edilmektedir. Dünya ayçiçeği tohumu üretiminde ikinci sırada gelen Rusya’nın ise 2015/16 sezonundaki 9,1 milyon tonluk üretimini 2016/17 sezonunda 10,5 milyon tona çıkaracağı tahmin edilmektedir. 2015/16 sezonunda 7,6 milyon ton ayçiçeği tohumu üreten AB ülkelerinin, 2016/17 sezonunda ise 8,4 milyon ton üretim gerçekleştireceği tahmin edilmektedir. AB ülkelerinin hemen arkasından gelen ve 2015/16 sezonunda 2,7 milyon ton üretim yapan Arjantin’in, 2016/17 sezonunda ise 3,3 milyon tonluk ayçiçeği tohumu üretimi gerçekleştireceği tahmin edilmektedir. Türkiye’nin ayçiçeği tohumu üretiminin ise 2015/16 sezonunda 1 milyon ton, 2016/17 sezonunda tahmini olarak 1,2 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir.
DÜNYA AYÇİÇEĞİ TÜKETİMİ VE TÜKETİCİ ÜLKELER
USDA verilerine göre 2014/15 sezonunda 39,5 milyon ton olan dünya ayçiçeği tohumu tüketimi, 2015/16 sezonunda 40,8 milyon tona ulaşmıştır; 2016/17 sezonunda ise 44,5 milyon tona yükseleceği tahmin edilmektedir. 2014/15 sezonu verilerine göre ayçiçeği tohumu tüketiminde Ukrayna, 10,4 milyon tonla ilk sırada yer almaktadır. Ukrayna’yı 8,6 milyon tonla Rusya ve AB ülkeleri, 2,8 milyon tonla Arjantin, 1,7 milyon tonla Türkiye takip etmektedir. 2015/16 verilerine göreyse, Ukrayna 11,8 milyon ton, Rusya 9 milyon ton, AB ülkeleri 8,1 milyon ton, Arjantin 2,8 milyon ton ve Türkiye 1,3 milyon ton ayçiçeği tohumu tüketimi gerçekleştirmiştir. 2016/17 sezonu beklentilerine göre ise Ukrayna’nın 13,5 milyon ton, Rusya’nın 10,3 milyon ton, AB ülkelerinin 8,6 milyon ton, Arjantin’in 3 milyon ton ve Türkiye’nin 1,5 milyon ton ayçiçeği tohumu tüketimi gerçekleştireceğine işaret etmektedir.
DÜNYA AYÇİÇEĞİ KÜSPESİ ÜRETİMİ VE ÜRETİCİ ÜLKELER
Ayçiçeği küspesi ciddi miktarda protein içermekte ve bu besleyici özelliğinden dolayı hayvan yemi olarak da sıklıkla tercih edilmektedir. Dünya ayçiçeği küspesi üretimi 2014/15 sezonunda 16,1 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 2015/16 sezonunda 16,5 milyon tona yükselen üretimin 2016/17 sezonunda 18,2 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Ayçiçeği küspesi üretiminde ilk sırada gelen ülke, tıpkı ayçiçeği tohumunda olduğu gibi yine Ukrayna’dır. 2014/15 sezonunda 4,2 milyon ton üretim gerçekleştiren Ukrayna, bu miktarı 2015/16 sezonunda 4,7 milyon tona yükseltmiştir. 2016/17 sezonunda Ukrayna’nın 5,4 milyon ton ayçiçeği küspesi üretimi gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Ukrayna’nın hemen ardından ikinci sırayı alan Rusya, 2014/15 sezonunda 3,3 milyon ton, 2015/16 sezonunda ise 3,5 milyon ton ayçiçeği küspesi üretimi gerçekleştirmiştir. Rusya’nın 2016/17 sezonunda ayçiçeği küspesi üretimini 4 milyon tona yükselteceği tahmin edilmektedir. Üretimde üçüncü sırayı alan AB ülkeleriyse 2014/15 sezonunda 4,1 milyon ton, 2015/16 sezonunda ise 3,8 milyon ton üretim gerçekleştirmiştir. 2016/17 sezonunda AB ülkelerinin 4,1 milyon ton ayçiçeği küspesi üreteceği tahmin edilmektedir. 2014/15 sezonunda Arjantin’in 1,1 milyon ton, Türkiye’ninse 850 bin ton ayçiçeği küspesi ürettiği kaydedilmiş, bu miktarlar 2015/16 sezonunda sırasıyla 1,1 milyon ton ve 685 bin ton olarak işlenmiştir. 2016/17 sezonunda Arjantin’in 1,2 milyon ton, Türkiye’nin ise 750 bin ton ayçiçeği küspesi üreteceği tahmin edilmektedir.
DÜNYA AYÇİÇEĞİ KÜSPESİ TÜKETİMİ VE TÜKETİCİ ÜLKELER
Dünya ayçiçeği küspesi tüketimi de üretimde ilk sıralarda yer alan ülkelerde yoğunlaşmaktadır. 2014/15 sezonunda 15,7 milyon ton olan dünya ayçiçeği küspesi tüketiminin 7,1 milyon tonunu AB ülkeleri, 2 milyon tonunu Rusya, 1,6 milyon tonunu Türkiye gerçekleştirmiştir. 2015/16 sezonunda ise 16,2 milyon ton olan dünya ayçiçeği küspesi tüketiminin 6,9 milyon tonu AB ülkelerine, 2,2 milyon tonu Rusya’ya, 1,5 milyon tonu ise Türkiye’ye aittir. 2016/17 sezonunda ise 17,6 milyon ton ayçiçeği küspesi tüketileceği tahmin edilmektedir. 17,6 milyon tonluk üretimin 7,7 milyon tonunun AB ülkeleri, 2,5 milyon tonunun Rusya ve 1,6 milyon tonunun Türkiye tarafından gerçekleştirileceği tahmin edilmektedir.
DÜNYA AYÇİÇEĞİ TOHUMU TİCARETİ
USDA’nın verilerine göre dünya ticaretine konu olan ayçiçeği tohumu miktarı 1,5 milyon tonu geçmiştir. 2014/15 sezonunda 1,5 milyon ton olan dünya ayçiçeği tohumu ithalatının 470 bin tonu tek başına Türkiye tarafından gerçekleştirilmiştir. Dünya ayçiçeği tohumu ithalatında Türkiye’yi 266 bin tonla AB ülkeleri, 88 bin tonla Rusya ve 15 bin tonla Ukrayna takip etmektedir. 2015/16 sezonunda ise 1,8 milyon ton olan ayçiçeği tohumu ithalatının 622 bin tonu AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. AB ülkelerini 396 bin tonla Türkiye, 121 bin tonla Rusya, 22 bin tonla Ukrayna takip etmektedir. 2016/17 sezonunda ise dünya ayçiçeği tohumu ithalatının 1,5 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2016/17 sezonunda AB ülkelerinin 500 bin ton, Türkiye’nin 350 bin ton, Rusya’nın 50 bin ton ve Ukrayna’nın ise 15 bin ton ayçiçeği tohumu ithalatı gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
2014/15 sezonunda 1,6 milyon ton olan dünya ayçiçeği tohumu ihracatının 518 bin tonu tek başına AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Dünya ayçiçeği tohumu ihracatında AB ülkelerini 63 bin tonla Arjantin, 61 bin tonla Rusya ve 45 bin tonla Ukrayna takip etmektedir. Türkiye’nin gerçekleştirdiği ihracat miktarı ise 28 bin tondur. 2015/16 sezonunda ise 2 milyon ton olan ayçiçeği tohumu ihracatının 426 bin tonu AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. AB ülkelerini 300 bin tonla Arjantin, 104 bin tonla Rusya, 83 bin tonla Ukrayna, 42 bin tonla Türkiye takip etmektedir. 2016/17 sezonunda ise dünya ayçiçeği tohumu ihracatının 1,7 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2016/17 sezonunda AB ülkelerinin 350 bin ton, Arjantin’in 218 bin ton, Rusya’nın 120 bin ton, Ukrayna’nın 150 bin ton ve Türkiye’nin ise 20 bin ton ayçiçeği tohumu ihracatı gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
DÜNYA AYÇİÇEĞİ KÜSPESİ TİCARETİ
USDA’nın verilerine göre dünya ticaretine konu olan ayçiçeği küspesi miktarı 6 milyon tonu geçmiştir. 2014/15 sezonunda 5,5 milyon ton olan dünya ayçiçeği küspesi ithalatının 3,2 milyon tonu tek başına AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Dünya ayçiçeği küspesi ithalatında AB ülkelerini 773 bin tonla Türkiye takip etmektedir. 2015/16 sezonunda 5,9 milyon ton olan ayçiçeği küspesi ithalatının 3,2 milyon tonu AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. AB ülkelerini 801 bin tonla Türkiye takip etmektedir. 2016/17 sezonunda ise dünya ayçiçeği küspesi ithalatının toplamda 6,6 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bu dönemde AB ülkelerinin 3,8 milyon ton, Türkiye’nin 880 bin ton, ayçiçeği küspesi ithalatı gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
2014/15 sezonunda 5,8 milyon ton olan dünya ayçiçeği küspesi ihracatının 3,3 milyon tonu tek başına Ukrayna tarafından gerçekleştirilmiştir. Dünya ayçiçeği küspesi ihracatında Ukrayna’yı 1,3 milyon tonla Rusya, 556 bin tonla Arjantin ve 229 bin tonla AB ülkeleri takip etmektedir. Türkiye’nin gerçekleştirdiği ihracat miktarı ise 7 bin tondur. 2015/16 sezonunda 6,1 milyon ton olan ayçiçeği küspesi ihracatının 3,8 milyon tonu Ukrayna tarafından gerçekleştirilmiştir. Ukrayna’yı 1,2 milyon tonla Rusya, 680 bin tonla Arjantin, 215 bin tonla AB ülkeleri, 4 bin tonla Türkiye takip etmektedir. 2016/17 sezonunda ise dünya ayçiçeği küspesi ihracatının 7,4 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2016/17 sezonunda Ukrayna’nın 4,8 milyon ton, Rusya’nın 1,6 milyon ton, Arjantin’in 580 bin ton, AB ülkelerinin 200 bin ton ve Türkiye’nin ise 5 bin ton ayçiçeği küspesi ihracatı gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.